DE PIJN OP HET SPOOR

Alles is met elkaar verbonden. Onze spieren, botten en organen worden omhuld door bindweefsel – de fasciën. Een van de vooraanstaande wetenschappers in fasciënonderzoek is dr. Robert Schleip. Robert Schleip is dokter in de menselijke biologie en psycholoog, en was mede-initiatiefnemer voor het internationale fasciëncongres aan de Harvard Medical School (Boston 2007). Als docent houdt hij lezingen in de vakgebieden fysiotherapie, orthopedie en trainingswetenschappen. Hij is auteur en uitgever van vakpublicaties inzake fasciën en tevens in de media aanwezig als het over dit onderwerp gaat.

Dr. Schleip, waarom krijgen we rugklachten?

Dr. Schleip (lacht): Die vraag laat zich helaas niet zo eenvoudig beantwoorden. De oorzaken voor rugklachten zijn talrijk. Zelfs talrijker dan tot nog toe werd aangenomen.

Dat betekent dat niet altijd automatisch de tussenwervelschijven de boosdoener zijn?

Dr. Schleip: Neen. We weten thans dat de tussenwervelschijf zelfs slechts in enkele gevallen werkelijk de oorzaak is van rugklachten. In pakweg 20 procent van de gevallen. Bij de overige 80 procent zijn de inzichten nog niet uniform. We weten intussen echter wel dat ook onze fasciën een rol spelen.

Kunt u dat misschien even toelichten? Wat zijn fasciën?

Dr. Schleip: Fasciën zijn een soort verpakking die onder onze huid ligt. Het is een vezelig net van bindweefsel dat alles principieel met elkaar verbindt. De fasciën geven ons lichaam vorm en houden alles samen. U kunt zich dit voorstellen als het vel om een worst: zonder deze fasciën zouden onze spieren nauwelijks spanning hebben, zoals een half vloeibare gelatinepudding. Fasciën hebben bovendien een belangrijke functie bij onze bewegingen. Ze werken deels als een katapult, waarbij ze bewegingsenergie tijdelijk elastisch opslaan en weer vrijgeven. Dynamische, verende bewegingen, zoals bij het gaan en het lopen, maken aanzienlijk minder gebruik van actieve spiervezelcontracties en veel meer gebruik van de elastische terugvering van de fasciën.

En hoe hangt dit weefsel dan samen met rugklachten?

Dr. Schleip: Neem bijvoorbeeld de lendenfascia, die onze rug omhult. Deze is voorzien van talrijke fijne zenuwen en is er praktisch voor gecreëerd om pijnprikkels door te geven.

Wat beschadigt onze fasciën?

Dr. Schleip: Overbelasting of te weinig beweging. Beide zaken kunnen ons weefsel beschadigen. Bij overbelasting ontstaan scheurtjes in de fasciën, meestal slechts heel fijn. Dit kan bijvoorbeeld ontstekingen veroorzaken. Tegelijkertijd hebben onze fasciën echter een zekere mate van belasting nodig om gezond te blijven. Bij de klassieke huismus, die veel zit of ligt, verkommert het bindweefsel. Het vervilt daadwerkelijk. Dit kan ook gebeuren wanneer we onze voeten met het verkeerde schoeisel buiten spel zetten. En uiteraard stress. Emotionele spanning kan blijkbaar het gehele lichaam stug en stijf doen worden.

Wat kan ik doen om mijn fasciën te trainen?

Dr. Schleip: In de eerste plaats hebt u geduld nodig. Fasciën kunnen niet in enkele weken worden getraind. Bij vele sporttypes worden de fasciën mee getraind. U moet echter weten dat het bindweefsel trager groeit dan de spieren en hierdoor gemakkelijker overbelast raakt. In het algemeen houden fasciën niet van mechanische, gelijkvormige of eenzijdige bewegingen. Als ‚fasciënfitness‘ zijn dus sporttypes met veelzijdige bewegingsbelastingen, die een totaal lichaamsgevoel vooropstellen, ideaal. Bijvoorbeeld dansen of turnen. Wie zijn fasciën en in het bijzonder zijn rug wil versterken, kan ook thuis met een BlackRoll trainen.

Hoe komt het dat nu pas duidelijk wordt welke rol fasciën in ons lichaam spelen?

Dr. Schleip: Fasciën zijn lange tijd afgedaan als louter verpakkingsorgaan. Dat lag eraan dat we ze nauwelijks kwantitatief konden meten. In tegenstelling tot bijvoorbeeld bij botten, die we via röntgenstralen in beeld kunnen brengen, ontbrak het ons bij het fasciënonderzoek lang aan de juiste instrumenten. Thans kunnen we in een reagensglas en met ultrasoononderzoek in hoge resolutie zien hoe fasciën er uitzien – en hierbij ontdekken we een volledig nieuwe wereld onder de huid.

SUR LA PISTE DE LA DOULEUR

Tout est lié. Nos muscles, nos os et nos organes sont enveloppés d’un tissu conjonctif, les fascias. Dr. Robert Schleip est l’un des cerveaux principaux derrière les recherches effectuées sur ce tissu. Le spécialiste en biologie humaine et diplômé en psychologie était l’un des initiateurs du congrès international de recherche sur le fascia de l’Université médicale de Harvard (Boston 2007). En tant que professeur, il donne des cours dans les domaines de la physiothérapie, de l’orthopédie et des sciences de l’entraînement. Il est auteur et éditeur de publications spécialisées portant sur les « fascias » et présent dans les médias à propos de ce sujet.

Dr. Schleip, pourquoi a-t-on mal au dos ?

Dr. Schleip (en riant) : Malheureusement la réponse n’est pas si simple que ça. Les causes derrières les maux de dos sont multiples. Voire plus multiples que ce que l’on a supposé jusqu’à présent.

Est-ce que cela signifie qu’ils ne sont pas toujours dus au disque intervertébral ?

Dr. Schleip : Non. Aujourd’hui, nous savons que le disque intervertébral n’est responsable des maux de dos que dans peu de cas. À savoir 20% des cas. Pour les 80% restants, les constats ne sont pas encore sans équivoque. Cependant, nous savons maintenant que nos fascias jouent aussi un rôle.

Pourriez-vous s’il vous plaît expliquer ? Que sont les fascias ?

Dr. Schleip : Les fascias sont une sorte d’emballage qui se trouve sous la peau. Un réseau fibreux en tissu conjonctif qui interconnecte en principe tout. Les fascias donnent forme à notre corps et tiennent le tout ensemble. Vous pouvez l’imaginer comme la peau d’une saucisse. Sans les fascias, nos muscles n’auraient quasiment pas de tonus et ressembleraient à une gelée semi-liquide. Les fascias jouent également un rôle important à nos mouvements. Ils agissent comme une sorte de catapulte, en chargeant et déchargeant temporairement l’énergie cinétique de manière élastique. Les mouvements dynamiques et élastiques, par exemple lorsqu’on marche ou on court, utilisent en majeure partie des contractions des fibres musculaires moins actives que le retour élastique des fascias.

Quel est le rapport de ce tissu avec les maux de dos ?

Dr. Schleip : Prenons comme exemple le fascia des reins qui enveloppe notre bas du dos. Il est équipé de nerfs fins et est pratiquement façonné pour déclencher des douleurs.

Qu’est-ce qui endommage les fascias ?

Dr. Schleip : Trop ou pas assez de sollicitation. Les deux peuvent endommager notre tissu. En cas de surcharge, les fascias se déchirent, souvent finement. Cela peut provoquer des inflammations. En même temps, nos fascias ont aussi besoin d’être sollicités jusqu’à un certain degré pour rester sains. Chez une personne casanière qui passe beaucoup de temps assise ou allongée, le tissu conjonctif atrophie. Il finit carrément par se feutrer. Cela peut également arriver lorsqu’on est mal chaussé. Un autre facteur est naturellement le stress. La tension émotionnelle peut apparemment rendre des parties entières de notre corps fragiles et rigides.

Que puis-je faire pour entraîner mes fascias ?

Dr. Schleip : Tout d’abord il vous faut de la patience. Les fascias ne peuvent pas être entraînés en quelques semaines. Il y a plusieurs types de sport permettant d’entraîner les fascias. Vous devez cependant savoir que le tissu conjonctif se développe plus lentement que les muscles et peut donc d’être surchargé plus facilement. En règle générale, les fascias n’aiment pas les mouvements mécaniques, uniformes ou unilatéraux. Les types de sport idéaux pour le bien-être des fascias impliquent des mouvements diversifiés qui présupposent une sensation corporelle. Par exemple, la danse ou la gymnastique artistique. Si quelqu’un veut faire du bien à ses fascias et notamment à son dos, il peut très bien le faire à la maison avec une balle BlackRoll.

Pourquoi le rôle des fascias dans notre corps ne commence à s’éclaircir que maintenant ?

Dr. Schleip : Les fascias ont pendant longtemps été ignorés comme un pur organe d’emballage. Cela est également dû au fait que nous n’étions pratiquement pas en mesure de les mesurer quantitativement. Contrairement aux os, pour citer un exemple, que nous pouvons radiographier, il nous manquait pendant longtemps les instruments appropriés pour faire des recherches sur le fascia. Aujourd’hui, nous pouvons voir à quoi il ressemble dans une éprouvette ou avec des ultrasons de haute intensité et découvrir un monde entièrement neuf qui se cache sous la peau.